เมื่อวันที่ 29 กันยายน 2016 บริษัท Line Corporation จัดงาน Line Developer Day 2016 ที่ญี่ปุ่น ซึ่งคุณปานระพี และทีมงาน iT24Hrs ได้รับเชิญจากทาง Line เข้าไปร่วมงานด้วย งานนี้เป็นงานประชุมสำหรับนักพัฒนา เพื่อต่อยอดนวัตกรรมใหม่ในด้านซอฟต์แวร์และบริการต่างๆของ Line ตอบโจทย์ผู้ใช้งาน Line ทั่วโลก งานนี้จัดขึ้นที่ Hikarie Hall ณ Shibuya. กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น หนึ่งในสาระสำคัญสุดและกำลังเป็นเทรนด์สำหรับซอฟต์แวร์ด้านแชท คือ chatbot เป็นไฮไลท์สำคัญของงาน
ในการประชุมครั้งนี้ ทิศทางของ LINE สำหรับนักพัฒนา เริ่มเปิดกว้างมากขึ้น จากเดิมที่แอป LINE เป็นระบบปิด มีแต่แอปในเครือ LINE เท่านั้นที่สามารถเชื่อมต่อกับ LINE ได้ แต่ตอนนี้ LINE เปิด API สำคัญๆ ให้นักพัฒนาสามารถสร้างนวัตกรรมในการแชทให้หลากหลายมากขึ้นไปอีก
chatbot คืออะไร?
chatbot ย่อมาจาก chat robot คือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ประเภทหนึ่งที่ทำงานสื่อสาร ตอบโต้กับมนุษย์ในลักษณะเหมือนการพูดคุย คล้ายกับเป็นคนคนหนึ่ง ตัวโปรแกรมมักจะรันอยู่บน server แล้วสื่อสารพูดคุยกับเรา อาจจะด้วยข้อความหรือเสียงก็ได้ผ่านช่องทางต่างๆเช่น เวบไซต์ แอพพลิเคชั่น หรือโปรแกรมแชทต่างๆ
โปรแกรมประเภท chatbot มักถูกออกแบบให้คุยกับคนจริงๆ แต่มันก็สามารถคุยกับ chatbot ด้วยกันก็ได้ (จะรู้เรื่องมั้ย) บางโปรแกรมก็ตอบโต้และให้ข้อมูลได้แบบพื้นฐาน แต่บางโปรแกรมก็มีระบบ Machine Learning ที่ซับซ้อน สามารถเรียนรู้ พัฒนาตัวเองได้ จนพูดคุยได้ใกล้เคียงกับคนจริงๆในระดับหนึ่ง
chatbot ที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักมากในอดีต ก็เช่น A.L.I.C.E. (Artificial Linguistic Internet Computer Entity) ALICE เป็นโครงการ open source คุณผู้อ่านอาจลองคุยกับ ALICE ได้ที่ alicebot.org
ปัจจุบันนี้ด้วยความนิยมของแอพพลิเคชั่น ประเภทแชท หรือ messaging ที่เราใช้กันอยู่ทุกคนเป็นประจำ จึงเป็นโอกาสที่นักพัฒนาและธุรกิจต่างๆจะพัฒนา chatbots มาให้บริการผู้ใช้ ในรูปแบบต่างๆได้มากมายผ่านช่องทางนี้ ไม่ว่าจะเป็น chatbots สำหรับตอบคำถาม ให้ข้อมูลลูกค้า, บอกตารางเวลารถไฟ, ช่วยจองโต๊ะอาหาร, เป็นผู้ช่วยส่วนตัว (virtual assistance), ทำหน้าที่แทน call center ให้บริการลูกค้าเป็นสิบล้านคนแบบอัตโนมัติ ถูกต้องและรวดเร็ว, จนถึงเชื่อมโยงกับอุปกรณ์ IoT สื่อสารกับอุปกรณ์ต่างๆภายในบ้าน ก๊อกน้ำที่บ้านอาจจะไลน์มาเตือนเราเมื่อลืมรดน้ำต้นไม้ แล้วถามเราว่าจะให้มันรดน้ำให้มั้ย
และเมื่อ LINE เปิด API ให้ใครก็พัฒนา chatbots สื่อสารผ่านไลน์ได้ อนาคตอันใกล้นี้เราก็คงได้พูดคุยกับ bots กันจนเป็นเรื่องปกติ
ลองดูวิดีโอต่อไปนี้ คุณลองทายว่า account ไหนในไลน์ ที่เป็น bots
BOT & THE NEW WORLD by LINE
LINE Bot API Trial Accounts
LINE ได้เปิด LINE Bot API Trial ให้นักพัฒนาภายนอกทดลองพัฒนา chatbots มาได้สักพักแล้ว ตั้งแต่ราวเดือนเมษายนที่ผ่านมา แต่เฉพาะนักพัฒนาที่ลงทะเบียนไว้ แรกเริ่มจำกัดอยู่ที่ 10,000 users และต่อมาขยายเป็น 20,000 users
รวมทั้ง LINE เองและบริษัทที่เป็น Partner ในญี่ปุ่นก็พัฒนา chatbots ขึ้นให้บริการใน Official Accounts ของตนเช่นกัน และเปิดตัวในวันนี้ ( 29 กันยายน ) คือ
- NAVITIME ซึ่งช่วยบริการข้อมูลเส้นทางและระยะเวลาในการเดินทางบนรถไฟในญี่ปุ่น ให้กับผู้ใช้ LINE รายละเอียดเกี่ยวกับ Chatbot นี้สามารถดูที่ http://bot.navitime.co.jp/
- LINE Music Search ให้ผู้ใช้ Line ค้นหาเพลงจาก LINE Music ผ่านทาง Chatbot ได้
New Messaging API
ในงาน Line Developer Day 2016 นี้ LINE ยังได้เปิดตัวและแนะนำ Messaging API ใหม่ สำหรับพัฒนา chatbots ให้แก่นักพัฒนาอย่างเป็นทางการ เป็น API ที่ทำงานได้ดีกว่า LINE BOT API เดิม และมีความสามารถมากขึ้น เกี่ยวกับเรื่องนี้ สิ่งที่เพิ่มเติมเข้ามา คือ
1. New Message Types
นอกจาก Message แบบปกติเช่น ข้อความ ภาพ เสียง แลัว API นี้เปิดให้ส่ง message รูปแบบใหม่ 3 แบบ ดังภาพ คือ
แบบ confirm : ให้เลือกตอบ “yes” หรือ “no”
แบบ button : สามารถแสดงทั้งรูปภาพและข้อความ ปุ่มทางเลือก ให้ผู้ใช้เลือกกดตอบ
แบบ carousel : เหมือนกับแบบ button แต่แสดงหลาย message พร้อมกันและเรียงกันไป ผู้ใช้ปาดไปมาเพื่อเลือกดูได้
ในอนาคต LINE ก็จะเพิ่ม message รูปแบบอื่นๆอีกเรื่อยๆ ซึ่งเมื่อมี message type มากขึ้น นักพัฒนาก็จะมี service และ UI ให้เลือกใช้มากขึ้น การใช้งาน bots ก็จะใกล้เคียงกับ Native Apps มากขึ้น ผู้ใช้งานก็อาจไม่จำเป็นต้องดาวน์โหลดแอพอื่นๆ มาใช้งานมากมาย อยู่กันในไลน์กันนี่แล่ะ นักพัฒนาเองก็พัฒนา service ต่างๆ ได้ง่ายและเร็วขึ้น เพราะไม่ต้องพัฒนาแอพทั้งตัว เน้นกันที่ back-end และไม่ต้องเสียงบประมาณโฆษณาชักชวนให้คนมาโหลดแอพของตน แค่ชวนให้ผู้ใช้ add account LINE ที่มีบริการ chatbot ของเรา ก็พอ เพราะทุกวันนี้มีแอพอยู่บน store เป็นล้านๆแอพ และคนก็ไม่ค่อยอยากจะโหลดแอพมากมายมาจนเต็มเครื่องแต่ไม่ค่อยได้ใช้
2. Group Chat Support
chatbots ที่พัฒนาด้วย Massaging API ใหม่นี้สามารถใช้งานใน group chats ได้ด้วย
3. Official SDK และ code ตัวอย่าง
Line ประกาศปล่อย Official SDK สำหรับการสร้าง chatbots พร้อมเอกสารประกอบและตัวอย่าง code ทำให้พัฒนา chatbots ได้สะดวกและเร็วขึ้น สามารถไปลองดาวน์โหลดได้ที่ https://devdocs.line.me รองรับภาษาเขียนโปรแกรม 5 ภาษาด้วยกันได้แก่ Java , Go , Ruby , PHP , Perl 5 ตามความถนัดของนักพัฒนาโปรแกรม (ภาษาอื่นเช่น Python แม้จะไม่มี Official SDK แต่ก็สามารถเรียกใช้ API ได้เช่นกัน)
อย่างไรก็ตาม การใช้ API ของ LINE นั้น นักพัฒนาสามารถลงทะเบียนสมัครที่ Line Business Center ซึ่งมีค่าบริการด้วย ลองศึกษาค่าบริการก่อนสมัครดู
IoT and Beacons
Bot ยังสามารถปฏิสัมพันธ์กับ Beacon (อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่ส่งสัญญาณออกมาเป็นระยะผ่าน Bluetooth) ได้ ซึ่งในงานนี้ก็มีการพูดถึงการนำ LINE Beacon ไปใช้เป็นตัวอย่าง เช่น สมมติว่าเราเป็นร้านค้า เราสามารถติดตั้ง Beacon ไว้ที่ร้าน และเรามี LINE@ account (ที่มีฟีเจอร์ bot อยู่ด้วย) ถ้าลูกค้า add LINE@ ของร้านเราเอาไว้ เมื่อลูกค้าเดินผ่านหน้าร้าน หรือเข้ามาในร้าน เราสามารถกำหนดให้มีการส่ง welcome message, promotion, หรือคูปอง ต่างๆไปยัง LINE ของลูกค้าได้โดยอัตโนมัติ ทำให้เราสามารถเสนอขายสินค้าและบริการให้ลูกค้าได้โดยที่ยังไม่ต้องพูดกันเลย
ซึ่งงานนี้ทางไลน์ก็แจกตัวอย่าง Beacon มาให้ผู้ร่วมงานได้นำไปใช้ลองพัฒนา Bot ที่ทำงานร่วมกับ Beacon ดูด้วย
นอกจากนี้ เรายังได้ทดลองใช้กันด้วย โดยผู้จัดงานให้พวกเราเดินไปบริเวณที่มีการติดตั้ง Beacon ไว้ 3 จุด เมื่อเก็บได้ครบ Bot ของ Line ก็ให้รางวัลโดยการส่งสติ๊กเกอร์รุ่นพิเศษที่มีเฉพาะในงานนี้เท่านั้นมาให้ 😀
ทุ่ม 10 ล้านเยน! LINE BOT Award ล่อใจนักพัฒนาเข้าร่วม Platform
เพื่อให้ LINE ได้ Chatbot ที่หลากหลายและมีคุณภาพมากขึ้น LINE ประกาศจัดการแข่งขัน LINE BOT AWARD ชิงเงินรางวัล 10 ล้านเยน (ประมาณ 3.4 ล้านบาท) ด้วย รายละเอียดจะเผยในช่วงกลางเดือนตุลาคม 2559 นี้เบื้องต้นดูรายละเอียดที่เว็บไซต์ https://botawards.line.me และประกาศผลรางวัลในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2560 ดังนั้นนักพัฒนาที่จะแข่งขันก็ศึกษาเรื่องการสร้าง Chatbots เพื่อเตรียมตัวแข่งขันได้ตั้งแต่วันนี้เลย คุณ อริยะ พนมยงค์ บอสใหญ่ LINE ประเทศไทยเอ่ยปาก อยากให้คนที่ได้รางวัลนี้เป็นคนไทย
การจะพัฒนา chatbots นั้นสามารถเริ่มจาก ลงทะเบียนที่ LINE Business Centrer สร้าง LINE@ account และเปิดใช้ Messaging API ก่อน ส่วนโปรแกรมที่เราเขียนนั้นจะรันบน server ของเรา ดูรายละเอียดได้ที่ Getting started with the Messaging API
นักเรียน นักศึกษา ก็เข้าร่วมแข่งขันได้ ขอให้เตรียมตัวให้พร้อม เราเชื่อว่า คนไทยถ้าตั้งใจจริง ไม่แพ้ชาติใดในโลก
LINE Notify
ทางด้านผู้ใช้ LINE ทั่วไป มีข่าวดีคือ LINE เปิดตัว LINE Notify โดยผู้ใช้สามารถเชื่อมต่อแอพและบริการอื่นๆที่ไม่ใช่ในเครือ LINE ให้ สามารถส่งข้อความ(และรูปภาพ) จากบริการต่างๆ แจ้งมายัง LINE เราได้แบบอัตโนมัติ หรือแจ้งเข้าไปในกรุ๊ปก็ได้ ด้วยการ add Official Account “LINE Notify” (ซึ่ง LINE Notify นั้นก็เป็น bot นั่นเอง แต่ทำหน้าที่แจ้งเราอย่างเดียว เป็น notify bot) จากนั้นก็เชื่อมโยง LINE Notify เข้ากับ Web services ที่รองรับ ขณะนี้มี 3 บริการคือ
แต่ IFTTT (IF This Then That) เป็นบริการที่เชื่อมต่อกับ services อื่นๆอีกมากมาย และเราสามารถตั้งให้ทำอะไรบางอย่าง(Action)บน service หนึ่งเมื่อเกิดเหตุการณ์ (Trigger) บางอย่างขึ้นบนอีก service หนึ่งโดยอัตโนมัติได้ เช่น ถ้าเราอัพเดท facebook status ก็ให้ tweet ออกไปด้วยโดยอัตโนมัติ
ดังนั้นเราจึงเชื่อม LINE กับบริการเหล่านั้นได้ผ่าน IFTTT เช่น ให้แจ้งเตือนมาที่ LINE เมื่อพรุ่งนี้คาดว่าฝนจะตก, แจ้งเมื่อมีเมล์เข้ามาที่ GMAIL, ส่งรูปที่มีคน tag เราบน facebook เข้ามาให้ดูในไลน์, ตั้งเวลาให้ส่งข้อความอรุณสวัสดิ์เข้าไปในกรุ๊ป และอื่นๆอีกมากมาย หากยังนึกไม่ออกว่าจะให้ LINE Notify แจ้งอะไรเราดี ลองดู Template ที่ LINE สร้างไว้ให้หรือมีคนแชร์ไว้ได้ที่นี่ https://ifttt.com/line/recipes
แต่สำหรับนักพัฒนาที่ต้องการเชื่อม service ของตนเข้ากับ LINE Notify ก็สามารถเขียนโปรแกรมให้เรียกใช้ LINE Notify API ได้เช่นเดียวกัน ดูรายละเอียดได้ที่ LINE Notify API Document
จากงาน Line Developer Day 2016 ที่เกิดขึ้นในวันนี้ ทำให้เห็นว่า LINE นั้นไม่ได้เป็นแค่แอพแชทอีกต่อไป แอพอายุแค่ 5 ขวบนี้ กำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว กลายเป็น platform ที่รองรับการพัฒนาบริการต่างๆมากมาย ชัดเจนว่า LINE พยายามที่จะตอบสนองความต้องการต่างๆของผู้ใช้ ทั้งผู้ใช้งานทั่วไปและภาคธุรกิจให้ครบวงจรมากที่สุด ชนิดว่าจะให้เปิดมือถือขึ้นมาทำกิจกรรมแทบทุกอย่างบนไลน์ได้ไม่ต้องไปที่เวบหรือแอพไหนเลย สำหรับผู้ใช้งานทั่วไปนี่คือความสะดวก สำหรับนักพัฒนาและธุรกิจนี่คือโอกาส
ที่ผ่านมามีหลายคนทำเงินหลายล้านจากการขาย stickers จากการขายของ ทำธุรกิจบนไลน์ อนาคตอันใกล้ chatbots อาจจะเปลียนแปลงอะไรหลายอย่าง ธุรกิจขนาดเล็กจะบริการลูกค้าจำนวนมากตลอด 24 ชั่วโมงได้ด้วยพนักงานไม่กี่คน ธุรกิจขนาดใหญ่ก็ลดต้นทุนได้มาก startup อาจสามารถสร้าง service ให้คนใช้งานได้ผ่าน bots และเรียกเก็บค่าบริการแบบ subscription หรือใช้ model อื่นๆ แต่อย่างไร bots ก็ไม่ใช่คน ผลตอบรับของผู้ใช้งานคือสิ่งที่เราคงต้องรอดูต่อไป และไม่ได้มีแต่ LINE ที่เข้าแข่งขันเพื่อชิงตำแหน่งผู้นำ platform พัฒนา chatbots
ยักษ์ใหญ่หลายรายก็มองว่านี่คือโอกาสครั้งสำคัญ ในเมื่อปีที่ผ่านมาจำนวนผู้ใช้ messaging apps ได้เติบโตนำหน้า social networks ไปแล้ว
ปกติแล้ว ใครต่อยก่อนได้เปรียบ แต่ด้วยฐานผู้ใช้งานที่สมรภูมิในประเทศแถบเอเชียโดยเฉพาะประเทศญี่ปุ่นและไทย LINE ดูจะได้เปรียบอยู่ไม่น้อยทีเดียว