วันพุธที่ 6 มิถุนายน 2555 นี้ คนไทยทั้งประเทศจะได้ชมปรากฏการณ์ดาราศาสตร์แห่งศตวรรษ “ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์” (Venus Transit) หากพลาดหนนี้ต้องรออีก 105 ปี
ดร. ศรัณย์ โปษยะจินดา รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เปิดเผยว่า ปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ นับเป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่น่าติดตามที่สุดของ ปี 2555 เป็นปรากฏการณ์ที่ดาวศุกร์เคลื่อนที่ผ่านแนวเส้นตรงที่เชื่อมระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ทำให้ดวงอาทิตย์ ดาวศุกร์ และโลก เรียงตัวอยู่ในแนวเดียวกัน เมื่อสังเกตจากโลกจะเห็นดาวศุกร์ปรากฏเป็นจุดกลมเล็กเคลื่อนที่ผ่านดวงอาทิตย์ (ถ้าเปรียบเทียบขนาดปรากฏของดวงอาทิตย์เท่ากับลูกบาสเกตบอล ขนาดของดาวศุกร์ที่ปรากฏผ่านหน้าจะมีขนาดปรากฏเท่ากับเม็ดถั่วเขียว)
โดยดาวศุกร์จะเคลื่อนที่ตัดจากขอบด้านตะวันออกของดวงอาทิตย์ไปยังด้านตะวันตกใช้เวลาทั้งสิ้นประมาณ 6 ชั่วโมง สามารถสังเกตเห็นได้ตั้งแต่ดวงอาทิตย์โผล่พ้นจากขอบฟ้าเวลา 05:49 จนถึงเวลาประมาณ 11:49 น. (ตามเวลาประเทศไทย ณ กรุงเทพมหานคร) ของวันที่ 6 มิถุนายน 2555 โดยสามารถสังเกตเห็นได้ในทุกภูมิภาคของประเทศไทย
ความน่าสนใจของการเกิดปรากฏการณ์นี้ ในอดีตการศึกษาปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ทำให้นักดาราศาสตร์สามารถคำนวณหาระยะทางระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ได้ จึงนับเป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่ทำให้มนุษย์ทราบขนาดของระบบสุริยะได้เป็นครั้งแรกในปี พ.ศ.2312 ปรากฏการณ์นี้ จึงมีความสำคัญต่อการคำนวณขนาดของระบบสุริยะจักรวาลและระยะห่างของดวงอาทิตย์กับโลก ปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์นี้จะเกิดขึ้นสองครั้งในรอบกว่า 100 ปี แต่ละครั้งห่างกันประมาณ 8 ปี นักดาราศาสตร์เรียกปรากฏการณ์นี้ว่า “ปรากฏการณ์แห่งศตวรรษ” ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นล่าสุดเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2547 แต่ถ้าพลาดในวันที่ 6 มิถุนายน 2555 นี้ไปแล้วจะต้องรออีก 105 ปี จึงจะเกิดขึ้นอีกครั้งหนึ่งในปี พ.ศ.2660 นับเป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่ผู้คนทั่วโลกรวมทั้งเหล่านักดาราศาสตร์เฝ้ารอชมเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากปรากฏการณ์นี้จะเป็นครั้งสุดท้ายที่ผู้มีชีวิต ณ ปัจจุบันจะมีโอกาสได้เห็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหล่านักดาราศาสตร์ที่ศึกษาองค์ความรู้เกี่ยวกับระยะห่างของโลกกับดวงอาทิตย์ เพราะหากการสังเกตการณ์ในครั้งนี้ไม่ประสบความสำเร็จ ก็ต้องรอไปอีกกว่า 100 ปี จึงจะมีโอกาสได้สังเกตปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ครั้งถัดไป และจะส่งผลให้การพัฒนาองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับระยะห่างของดวงอาทิตย์จะล่าช้าไปอย่างมาก
การชมดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ห้ามมองด้วยตาเปล่า เพราะเป็นอันตรายต่อตาทำให้ตาบอดได้ อย่าบันทึกภาพดวงอาทิตย์ด้วยกล้องดิจิตัล หรือกล้องจากโทรศัพท์มือถือ เนื่องจากเลนส์ของกล้องต่างๆ เหล่านี้มีคุณสมบัติในการรวมแสง การมองภาพที่ส่องจากเลนส์ไปยังดวงอาทิตย์โดยตรง และจะทำให้อุปกรณ์ถ่ายภาพของคุณเสียหาย
ทั้งนี้ การชมดาวศุกร์ผ่านดวงอาทิตย์ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยในการชม ที่มีความปลอดภัยสูง เท่านั้น เช่น กล้องโทรทรรศน์ที่ติดแผ่นกรองกรองแสง แว่นดูดวงอาทิตย์ หรืออาจใช้อุปกรณ์สังเกตการณ์ทางอ้อม เช่น การฉายภาพดวงอาทิตย์บนฉากรับภาพจากกล้องโทรทรรศน์ เป็นต้น
(สำหรับวิธีการชมปรากฏการณ์ครั้งนี้อย่างถูกวิธีโดยละเอียด ติดตามอ่านได้ที่บทความ วิธีชมปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ 6 มิ.ย. นี้ให้ปลอดภัย)
สำหรับการตั้งจุดสังเกตปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ในครั้งนี้ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ(องค์การมหาชน) ร่วมกับเครือข่ายทางดาราศาสตร์กว่า 51 หน่วยงานในหลายจังหวัดตั้งจุดสังเกตปรากฏการณ์ดังกล่าว (รายชื่อหน่วยงานร่วมจัดกิจกรรมติดตามได้จากเว็บไซต์ www.narit.or.th) เพื่อให้คนไทยทั้งประเทศได้สัมผัสปรากฎการณ์ดาราศาสตร์แห่งศตวรรษในครั้งนี้ไปพร้อมๆ กัน โดยกิจกรรมหลักจะเป็นการตั้งกล้องโทรทรรศน์และอุปกรณ์เพื่อสังเกตปรากฏการณ์
ในส่วนของสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ(องค์การมหาชน) ได้ร่วมกับอุทยานหลวงราชพฤกษ์ ตั้งจุดสังเกตการณ์และถ่ายทอดสดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ ณ บริเวณลานกิจกรรมหน้าอุทยานหลวงราชพฤกษ์ จังหวัดเชียงใหม่ พร้อมจัดกิจกรรมทางดาราศาสตร์สำหรับประชาชนมากมาย อาทิเช่น
• ตั้งกล้องโทรทรรศน์จำนวนกว่า 20 ตัว พร้อมอุปกรณ์ทางดาราศาสตร์ให้ประชาชนได้สัมผัสปรากฏการณ์ ดาราศาสตร์แห่งศตวรรษครั้งหนึ่งในชีวิต
• ถ่ายทอดสดการเกิดปรากฏการณ์ผ่านจอภาพขนาดใหญ่ภายในบริเวณงานให้ชมกันอย่างเต็มตา
• สังเกตดวงอาทิตย์ผ่านอุปกรณ์ต่างๆ มากมาย อาทิ แว่นดูดวงอาทิตย์ Solarscope รวมทั้งการสังเกตดวงอาทิตย์ ทางอ้อมหลากหลายรูปแบบ
โดยกิจกรรมดังกล่าวจัดขึ้นตั้งแต่เวลา 06.00-12.00 น. ผู้ที่สนใจเข้าร่วมกิจกรรมได้ฟรี โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใด ๆหรือหากทางโรงเรียนหรือสถานศึกษาใดที่มีความประสงค์จะเข้าร่วมเป็นหมู่คณะ สามารถแจ้งได้ที่ 053-225569 ต่อ 305
และ ประชาชนที่สนใจสามารถติดตามการถ่ายทอดสดเกาะติดการเกิดปรากฏการณ์ดาราศาสตร์แห่งศตวรรษ ผ่านทางเว็บไซต์ของสถาบันฯ ที่ www.narit.or.th ซึ่งถ่ายทอดจาก 3 จุด ได้แก่ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ(องค์การมหาชน) จังหวัดเชียงใหม่ โรงเรียนเบญจมราชรังสฤษฏิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา และ มหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา จังหวัดสงขลา
หรือติดตามข้อมูลข่าวสารการเกิดปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ได้ที่ Facebook/ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ